Beladen erfgoed

Bunkers, huizen, vliegvelden, gevangenissen, kloosters, landhuizen, begraafplaatsen, ziekenhuizen en kazernes. Tweehonderd locaties en gebouwen zijn geïnventariseerd die één ding met elkaar gemeen hebben: ze delen een beladen WO2 verleden. Het gaat hierbij om Gelderse locaties die verbonden waren met het nationaalsocialisme of relateren aan de Duitse onderdrukking en bezetting in 1940 – 1945. Uit de lijst met locaties zijn vervolgens negentig locaties nader uitgewerkt en voorzien van aanvullende informatie.

De geïnventariseerde locaties zullen een plek krijgen op een digitale historische waardenkaart op deze website. Een kaart waarop talloze donkere plekken oplichten. Een dergelijke kaart is uniek in Nederland en kan voor tal van toepassingen gebruikt worden. Artikelen over het onderzoek verschenen in Geschiedenis Magazine en Kleio, tijdschrift van de Vereniging van docenten in geschiedenis en staatsinrichting .

Met kaplaarzen aan een rondleiding verzorgen door een donkere, ondergrondse bunker, archiefonderzoek in het NIOD, speurwerk op het internet, interviews geven over de betekenis van beladen erfgoed en het organiseren van een symposium. Het op de kaart zetten van Gelders beladen erfgoed is niet bepaald saai te noemen en bovendien actueler dan ooit. De muur van Mussert, de bunker van Seyss-Inquart of de SS sporthal in Ellecom; allemaal passeerden ze de revue in 2017.

Tijdens mijn inventarisatie komen deze beladen plekken vanzelfsprekend aan de orde, maar ik kijk ook graag verder en zoek dan naar onbekendere locaties en verhalen. Denk aan het SD hoofdkwartier in Arnhem, het Berchmanium in Nijmegen of De Schaffelaar in Barneveld.  Ik ben nu bezig met een artikel over de Apeldoornse bunker van Seyss-Inquart voor het Geschiedenis Magazine. Daarnaast werk ik hard aan de afronding van de inventarisatie zodat de resultaten straks online getoond kunnen worden. 

Op vrijdag 22 september organiseerde de Stichting Versterking Herinnering WOII Gelderland (WO2GLD) een studiemiddag over beladen erfgoed in CODA Apeldoorn. Tijdens deze bijeenkomst werden recente ontwikkelingen besproken en handvatten aangereikt over de omgang met donker, beladen, omstreden of betwist erfgoed; locaties zoals de Muur van Mussert, Landgoed Avegoor of de bunker van Seyss-Inquart in Apeldoorn. 

Lees er meer over in het uitvoerige verslag op oorlogsbronnen.nl

De muur van Mussert, de Apeldoornse bunker van Seyss-Inquart, Landgoed Avegoor of de Diogenesbunker. Donker, beladen, besmet, schuldig, schurend, omstreden of betwist erfgoed zijn termen die voor  plekken als deze gebruikt worden; locaties en gebouwen met een beladen verleden. In dit geval gekoppeld aan de Tweede Wereldoorlog en in het bijzonder aan Gelderland. Recent onderzoek toont aan dat de provincie tal van deze plekken kent. Voor de stichting Versterking Herinnering WO2 Gelderland en de Radboud Universiteit Nijmegen inventariseert Machlien Vlasblom locaties en bronnen van 'beladen erfgoed' in de provincie Gelderland. 

De doelstelling is drieledig

• Het verkrijgen van inzicht in locaties van en bronnen over beladen erfgoed in Gelderland. Onder beladen erfgoed wordt in deze verstaan gebouwen en locaties die verbonden zijn aan het Nederlands nationaalsocialisme en de Duitse bezetting en onderdrukking in de jaren 1940-1945 in brede zin. De verkregen resultaten dienen op een overzichtelijke wijze te worden weergegeven. De locaties en bronnen zullen door de stichting einde van dit jaar worden gepresenteerd op een digitale waardenkaart.

• Het verdiepen van de kennis over beladen erfgoed middels beperkt onderzoek.

• Bijdragen aan de diverse discussies over de omgang met beladen erfgoed, middels publicaties en een studiemiddag.

De Tweede Wereldoorlog heeft vele zichtbare en onzichtbare sporen in het Gelderse landschap achtergelaten. Met het verdwijnen van de sprekende getuigen groeit de belangstelling en aandacht voor deze stille getuigen. WO2GLD brengt de zichtbare en onzichtbare sporen van WO2 in Gelderland in kaart met inventariserende onderzoeken, waarvan dit er een is.